Kypseli Tzoumerka Epirus Zig Zag Festival 2025
H ιστορία και ο καθημερινός πολιτισμός της Κυψέλης Τζουμέρκων ζωντανεύουν μέσα από τη Σύγχρονη Τέχνη
Το διεθνές καλλιτεχνικό φεστιβάλ “Zig Zag Festival” ταξιδεύει φέτος για πρώτη φορά στην Κυψέλη Τζουμέρκων (παλιά Χώσεψη), προσκαλώντας το κοινό σε μια εβδομάδα καλλιτεχνικής εξερεύνησης στο φυσικό και πολιτιστικό τοπίο της Ηπείρου. Από τις 28 Ιουλίου έως τις 3 Αυγούστου, το “Kypseli / Tzoumerka / Epirus / Zig Zag Festival 2025” μεταμορφώνει την Κυψέλη μέσα από έργα, συμμετοχικές δράσεις και συναντήσεις καλλιτεχνών και κοινού.
20 Επιλεγμένοι καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό συμπράττουν σε ένα 7-ήμερο πολυμορφικό πρόγραμμα με έργα και εικαστικές εγκαταστάσεις, performance, μουσικές συνεργατικές βραδιές, καθώς και ξεναγήσεις στην αρχιτεκτονική, τη γαστρονομία, τα ακούσματα και την παράδοση της περιοχής. Οι εκθέσεις και δράσεις θα φιλοξενηθούν στο Δημοτικό Σχολείο Κυψέλης, και το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ζωής Παντελή Καραλή, καθώς και σε διάφορα σημεία μέσα στον οικισμό.
Φέτος, το Zig Zag Festival συμπληρώνει 5 χρόνια καλλιτεχνικής εξερεύνησης στην ελληνική ύπαιθρο, συνεχίζοντας να δημιουργεί γέφυρες μεταξύ τέχνης, φύσης και ιστορίας. Από την πρώτη του διοργάνωση το 2021, το φεστιβάλ μετακινείται κάθε δύο χρόνια σε διαφορετική τοποθεσία, επιδιώκοντας να φέρει σε δημιουργικό διάλογο τους καλλιτέχνες με τον εκάστοτε τόπο και να ενεργοποιήσει τη σχέση τους με την αρχιτεκτονική και πολιτιστική του φυσιογνωμία.
Kypseli Tzoumerka / Epirus / Zig Zag Festival 2025
Συμμετέχοντες: Αθηνά Βάχλα, Δέσποινα Βαξεβανίδη, Sebastian Boulter, Γιώργος Γεωργακόπουλος, Sascha Zaitseva, Sof Fachouridou, Paolo Incarnato, Richard Jochum, Αθηνά Κανέλα, Μπάμπης Καραλής, Θάλεια Κερούλη, Lars* Kollros, Νίκος Κρυωνίδης, Λευθέρης Πλακίδας, Christian Rupp, Έλιο Σαμαράς, Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου, Στράτος Στεριανός, Werner Widmer.
Υπεύθυνοι προγράμματος:
Γιώργος Γεωργακόπουλος
Φωτεινή Καπίρη
Μπάμπης Καραλής
Φορέας διοργάνωσης, CHEAPART
Με την οικονομική υποστήριξη και την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού
Συντονισμός, APART Art Research and Applications
Υπό την αιγίδα και την υποστήριξη του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων
Υποστήριξη: Δημοτικό Διαμέρισμα Κυψέλης Αρτας
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ζωής Παντελή Καραλή
Δέλτα Δυο ΑΜΚΕ
“Ελευθερία, γέφυρα από τη γη στον ουρανό”
Σύγχρονοι καλλιτέχνες ακολουθούν τα μονοπάτια της ελευθερίας από τη γη στον ουρανό, εμβαθύνοντας στις παραδόσεις και τον τοπικό πολιτισμό.
Το εικαστικό πρόγραμμα και η θεματική των δράσεων του Zig Zag Festival για το 2025 “Ελευθερία, γέφυρα από τη γη στον ουρανό”, δανείζεται από το έντονο φιλελεύθερο πνεύμα που αναπτύχθηκε κατά την περίοδο της Οθωμανοκρατίας στα χωριά των Τζουμέρκων που χαρακτηρίζονταν "ελεύθερα" και αποκαλούνταν με τη προσωνυμία "Κεφαλοχώρια". Η ιδιαίτερη μορφολογία του εδάφους, ο χαρακτήρας των ανθρώπων που διαμόρφωσε η ιστορία και η φύση που έκανε τόσο ξεχωριστή αυτή την κοινωνία, μεταβολίζεται στο σήμερα, και συνδιαλέγεται με τη σύγχρονη σκέψη επάνω στην έννοια της ελευθερίας, την απαλλαγή από τα περιττά βάρη που κουβαλούν οι σύγχρονες κοινωνίες, τη συνειδητοποίηση ότι δεν είμαστε μόνο απλές μονάδες, αλλά μέρος ενός κοινωνικού συνόλου.
Να εμπνευστούμε από τα μονοπάτια, τα πέτρινα γεφύρια που ενώνουν ανθρώπους και ιδέες και ανοίγουν τους δρόμους της ελευθερίας, για να εργαστούμε προς την αναγκαία επιβίωσή και βιωσιμότητα του ανθρώπου, συνθήκη, της ύπαρξης μας ως σύνολο.
“Ατραποί του Νερού και της Πέτρας”, Οπτικές σημειώσεις
Μέσα στην άγρια φύση των βουνών, όπου ποτάμια διασχίζουν δάση και αλπικά τοπία, καλλιτέχνες, επισκέπτες και κοινό αποτυπώνουν με το φωτογραφικό φακό αθέατες λεπτομέρειες και μυστικές πτυχές που κρύβονται στα μονοπάτια του νερού και της πέτρας. Η φωτογραφική αυτή συλλογή δημιουργείται και ανανεώνεται καθημερινά, προβάλλεται διαδικτυακά αλλά και στον εκθεσιακό χώρο του Zig Zag Festival.
Πρόγραμμα 28 Ιουλίου – 3 Αυγούστου
28 Ιουλίου – 3 Αυγούστου (καθημερινά 19:00 - 21:00)
Δημοτικό Σχολείο Κυψέλης και Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ζωής Παντελή Καραλή και σε επιλεγμένα σημεία μέσα στον οικισμό
• Ομαδική έκθεση “Ελευθερία, γέφυρα από τη γη στον ουρανό”
• “Ατραποί του Νερού και της Πέτρας”, Οπτικές σημειώσεις. Συμμετοχική, φωτογραφική δράση και προβολή με αποτυπώσεις καλλιτεχνών και κοινού.
• Performances, βιωματικά εργαστήρια
• Καλλιτεχνικά Οδοιπορικά/ Επισκέψεις / Τοπικές κουζίνες, βιώσιμη διατροφή
Δευτέρα 28 Ιουλίου
Εγκαίνια Kypseli Tzoumerka / Epirus / Zig Zag Festival 2025
Τρίτη, 29 Ιουλίου
• Τελετουργικό απόσταξης τσίπουρου
• Sof Fachouridou, Εργαστήριο χαρτογράφησης, σύντομη εισαγωγή
• 21:00, Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου, “Train Poetry – Ποίηση Τρένων”, ηχητική performance
Τετάρτη, 30 Ιουλίου
• Περιήγηση στην Ιερά Μονή Ευαγγελίστριας Κυψέλης (1700), με τοιχογραφίες της ίδιας περιόδου.
• Ξενάγηση στο σπάνιο δάσος των κέδρων.
• Αθηνά Βάχλα, Εργαστήριο Κινησιολογίας στο τοπίο της Κυψέλης
Πέμπτη, 31 Ιουλίου
• Αθηνά Κανέλα, "Concrete", performance
• Μουσικοί από τα Τζουμέρκα
Παρασκευή, 1 Αυγούστου
Περίπατοι: Μονή Κηπίνας, Γεφύρι Πλάκας (η μονότοξη πέτρινη γέφυρα του 1863 στον ποταμό ʼράχθο), Συρράκο Τσουμέρκα, Κόκκινη Εκκλησιά (βυζαντινή εκκλησία, ανεγερμένη το 1280 στο χωριό Βουργαρέλι)
Σάββατο, 2 Αυγούστου
18:00, Workshop Ηπειρώτικης πίτας
Κυριακή, 3 Αυγούστου
21:00, Λήξη έκθεσης και φεστιβάλ
Πληροφορίες εικαστικών εκδηλώσεων
Η Sof Fachouridou θα πραγματοποιήσει ένα εργαστήριο χαρτογράφησης, το οποίο ξεκινά με μια σύντομη εισήγηση γύρω από την έννοια του χάρτη, τις αναλογικές και ψηφιακές μεθόδους χαρτογράφησης, καθώς και τις τεχνικές, πολιτικές και καλλιτεχνικές τους χρήσεις. Στις περιηγήσεις των επόμενων ημερών, οι συμμετέχοντες θα κληθούν να δημιουργήσουν τους δικούς τους χάρτες — μέσα από σχέδιο, γραφή, φωτογραφία ή χρήση ψηφιακών εργαλείων GPS. Καθ? όλη τη διάρκεια, μπορεί να διαμορφωθεί ένα συλλογικό, συνεργατικό αποτύπωμα της εμπειρίας, με τη μορφή ενός ενιαίου χάρτη. Η Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου, συνθέτρια, μουσικός και performance artist, παρουσιάζει την ηχητική performance «Train Poetry – Ποίηση Τρένων», ένα έργο για ηλεκτρονικά, ηλεκτρικό μπάσο και φωνή. Από μικρή είχε μια συνήθεια στα ταξίδια με τρένο: να κρατά σημειώσεις, να καταγράφει ήχους και ρυθμούς, μια προσωπική, σχεδόν μυστική πρακτική που με τον καιρό έγινε υλικό για δημιουργία. Με φόντο τη φωνή και το μπάσο που είναι βασικά της εργαλεία, και τη σύνθεση με φυσικά και ηλεκτρονικά μέσα, η Νεφέλη χτίζει ένα έργο που κινείται ανάμεσα στην ποίηση και τον ήχο, τη μνήμη και τον αυτοσχεδιασμό. Το “Train Poetry” καλεί το κοινό σε μια εμπειρία ακρόασης που δεν χρειάζεται εξηγήσεις, μόνο ανάσα και ανοικτή καρδιά. Ένα ηχητικό ταξίδι που θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά, με τον δικό του ακανόνιστο ρυθμό. Η Αθηνά Βάχλα θα πραγματοποιήσει εργαστήριο κινησιολογίας ανοιχτό σε όλους, με ασκήσεις προθέρμανσης και δημιουργικές μελέτες βασισμένες στην αυτοβιογραφία. Η Αθηνά, χορογράφος και performance artist με τριάντα χρόνια διεθνούς εμπειρίας, έχει παρουσιάσει έργα σε σημαντικά φεστιβάλ και χώρους όπως η Tate Modern και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Λονδίνου 2012. Διδάσκει στο Central Saint Martins στο Λονδίνο και εστιάζει στη συνεργασία και τον ανθρωπισμό στην καλλιτεχνική της πρακτική. Στην περφόρμανς "Concrete", η εικαστικός Αθηνά Κανέλα θέτει υπό αμφισβήτηση τις κοινωνικές συμβάσεις και τα όρια που συχνά αναπαράγονται χωρίς να εξυπηρετούν ουσιαστικά τη λειτουργία της κοινωνίας. Πόσο εξαρτημένοι είμαστε από αυτά και πώς μπορούμε να τα επαναδιαπραγματευτούμε; Μέσα από τη ρήξη ενός αυτοσχέδιου, τσιμεντένιου ορίου/φυλακής που η ίδια κατασκευάζει, η Κανέλα ενεργοποιεί ένα σωματικό και συμβολικό σχόλιο για την ατομική και συλλογική δυνατότητα υπέρβασης των κοινωνικών περιορισμών.
Σχετικά με το Zig Zag Festival
To Zig Zag Festival σχεδιάστηκε το 2021 με στόχο τη διασύνδεση & δικτύωση Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και του έργου τους με την παράδοση, τους κατοίκους και τους επισκέπτες της ανεξερεύνητης πλευράς των ελληνικού τοπίου. Κάθε 2 χρόνια τo Zig Zag Festival αλλάζει τοποθεσία ώστε να προσφέρει καινούρια ερεθίσματα και εμπειρίες και να ανανεώνει το ενδιαφέρον για το ελληνικό τοπίο. Γλύπτες, ζωγράφοι, εικαστικοί νέων μέσων, performance artists, μουσικοί, παρουσιάζουν έργα και εγκαταστάσεις σε εσωτερικούς χώρους και στο δημόσιο χώρο. To Zig Zag Festival μεταμορφώνει το χωριό που επιλέγει για μία εβδομάδα, σε έναν ζωντανό εικαστικό καμβά. Το 2021 και 2022, τo Zig Zag Festival πραγματοποιήθηκε στα Υστέρνια της Τήνου ενώ το 2023 και 2024 στον Κισσό στο ανατολικό Πήλιο.
Κυψέλη, (Χώσεψη), Τζουμέρκα, Ήπειρος
To χωριό Κυψέλη στα Τζουμέρκα της Πίνδου, χαρακτηρίζεται από την παρθένα φύση, τη ποικιλομορφία και τις μεγάλες υψομετρικές διαφορές από το γυμνό αλπικό τοπίο στις κατάφυτες πλαγιές και από εκεί στους καταρράκτες και τις λίμνες υποβάλλουν τους επισκέπτες σε ένα μυστηριακό περιβάλλον χρωμάτων και ήχου. Η δυσπρόσιτη και ορεινή περιοχή των Τζουμέρκων κατοικήθηκε ήδη από το 2000 π.Χ., με την άφιξη των πρώτων ελληνόφωνων φύλων από το αντίστοιχο των αρχαίων Αθαμάνων. Κατά τη διάρκεια της μακραίωνης και ταραγμένης ιστορικής της πορείας, γνώρισε πολλές κατακτήσεις, καταστροφές αλλά και στιγμές μεγαλείου, ακμής και δόξας. Πλούσια ιστορία γράφτηκε στην νεότερη περίοδο όπου τα Τζουμέρκα έγιναν ονομαστά επειδή υπήρξαν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της ελληνικής Κλεφτουριάς και περίφημο Αρματολίκι. Το άγριο περιβάλλον και η απότομη ορεινή φύση αποτελούσαν ιδανικό τόπο για τους Κλέφτες και τους Αρματωλούς. Σε αυτά τα βουνά υπήρξαν οι ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη φιλελεύθερου πνεύματος με αποτέλεσμα κατά την περίοδο της Οθωμανοκρατίας να χαρακτηριστούν τα χωριά “ελεύθερα κεφαλοχώρια”. Ωστόσο η ορεινή και δυσπρόσιτη γεωμορφολογία της είχε ως συνέπεια τη δημιουργία κλειστών κοινωνιών, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ενώ βίωσε ένα έντονο εσωτερικό μεταναστευτικό ρεύμα προς άλλες περιοχές και μεγάλα αστικά κέντρα. Αυτή η ιστορία παρουσιάζεται ζωντανή, αποτυπώνεται στα δημοτικά τραγούδια της περιοχής που αποτελούν ένα ιδιαίτερο μουσικό ιδίωμα.
* Η παλιότερη ονομασία της Κυψέλης ήταν Χώσεψη. Κυριαρχεί η άποψη είναι ότι η λέξη “Χώσεψη” προέρχεται από τη φυσική τοποθεσία του χωριού και είναι σύνθετη από τις λέξεις: “χάος” και “όψις”. Το χωριό βρίσκεται στην αγκαλιά δύο υψωμάτων: τα Αμπέλια δυτικά και την Τζούμα ανατολικά, με τη Γκούρα (ποτάμι) να κυλάει στην άκρη του χωριού και σε χαμηλότερο επίπεδο. Η σύνθεση όλων αυτών δημιουργούν το «χάος”. Παραλλαγή αυτής της άποψης είναι ότι προήλθε από το «χωσιά» και «όψη», λόγω της θέσης του χωριού που προσφέρεται για χωσιά (ενέδρα), έχοντας παράλληλα και θέα (όψη) προς μία κατεύθυνση (νότια).
* Πηγή: https://kypseliartas.gr/ονομασία/
https://zigzagfestival.com | @zigzagfestival #zigzagfestival2025
www.cheapart.gr @cheapartsocial
